Kuzine Ne Demektir?

Kuzinenin bilinen iki kelime karşılığı vardır. İlki ve en çok kullanılanı hem ısınmak için kullanılan hem de üzerinde yemek pişirmeye yarayan bir soba çeşididir. Bu kuzine sobalar günümüzde neredeyse antika değeri görse de hala bazı bölgelerde yaygın olarak kullanılır. Genellikle evlerin mutfaklarında ya da evin yemek pişirilen veya yenilen kısımlarında kullanılır.

Kuzine kelimesinin ikinci kelime karşılığı ise gemilerde yemek pişirilen yeri yani gemilerin mutfağını anlatır. Bu kelime anlamı kuzine sobalara göre daha az bilinir. Yine de gemiciler kuzine kelimesini yaygın kullanır.

Kuzine Kelime Kökeni Nedir?

Kuzine sözcüğünün kelime kökeni Fransızcadır. “Cuisine” yani mutfak kelimesinden alıntı bir sözcüktür. Bu sözcük Latincede de aynı anlama gelir. Latincede yemek pişirmek anlamına gelen “cocore” fiilinden türemiştir.

Kuzine sobaların üzerlerinde çok fazla çeşit yemek pişirilebilir. Fırın yemekleri için muhteşem bir seçenektir.Tercih edilme sebebi çok amaçlı kullanımıdır. Özellikle kış mevsimlerinde ısınırken pişirebilmek büyük kolaylık sağlar. Çok çeşitli yemeklerin yanında kestane gibi çok basit ve keyifli şeyler de pişirilebilir. Çay, kahve gibi sıcak içecekler de demlenebilir.

Kuzinenin İcadı ve Günümüze Yolculuğu

İnsanlar ateşin icadıyla yiyeceklerini pişirerek yemeye başladı. Asırlar boyunca yemek pişirmek için çıplak ateş kullanıldı. Romalılar döneminden itibaren sadece zengin kesim yemeğini ateşte ısıtılmış tuğla ile pişiriyordu.

Tarihte ilk defa 17. Yüzyılda Amerikalılar içinde katı yakıt yakılan bir sobanın üzerinde yemek pişirdi. Pennsylvania’nın bazı bölgelerinde dökme demir ile yapılan ilk kuzineler kullanıldı. Bunların sayısı o dönemde çok azdı.

Amerikalı Benjamin Thompson, Münih’te geliştirilmiş bir kuzineyaptı. Bu kuzine günümüzdeki kullanımına en yakın haliyle kuzinenin icadı sayıldı. 1834 yılında ise en gelişmiş haliyle kuzine fırın sobasını PhiloPinfieldStewart isminde bir misyoner ve öğretmen yaptı. Daha sonra kuzine sobaların kullanımı yaygınlaşıp zengin kesimden tüm kesimlere yayıldı ve günümüze kadar geldi.

Kuzine Nerelerde Kullanılır?

Kuzine sobalar özellikle kışları sert geçen iklimlere sahip bölgelerde kullanılır. Kışın kar yağışının yoğun olduğu bölgelerde yaşayan insanlar kuzinelerle yemeklerini yaparken ısınırlar. Ailecek etrafında toplanmak için idealdir. Türkiye’de kuzine deyince akla ilk gelen yer Doğu Karadeniz Bölgesi’dir. Burada yakın geçmişe kadar hemen hemen her evde kuzine vardı.

Doğu Karadeniz Bölgesi ile İç Anadolu’da ve Doğu Anadolu bölgelerinde de kuzine soba yaygın kullanılır. Bu bölgeler de kışı sert geçen ve yoğun kar yağışı gözlenen iklime sahip oldukları için kuzine çok iyi bir ısınma seçeneğidir.

Bugün kuzine kullanımıçok amaçlı olması sebebiyle en çok yayla evlerinde, köylerde, bağ evlerinde, kış tatillerinin yapıldığı restore edilmiş konaklama yerlerinde tercih ediliyor. Konaklama yerleri dışındaki yerlerde iklime uygunluğu ve kültürel sebeplerle tercih edilirken, konaklama yerleri belli bir ambiyans yaratabilmek için de kuzine kullanıyor.

Kuzine Kullanımı Nasıldır?

Kuzine sobalar çok güçlü ısıtma araçlarıdır. İçine koyulan soba veya kömür sayesinde hem etrafını hem de pişirilmek istenen yemeğin tenceresini ısıtır. Güvenli bir şekilde kurulumu yapıldıktan sonra kullanmak önemlidir. Kurulumunda zehirlenme veya yangınlara sebep vermeyecek şekilde hassasiyet gösterilmelidir.

Yeni nesil üretilen kuzine sobaların kullanımı için kullanma talimatları dikkate alınır. Her bölmesi için ısı ayarı talimata göre yapılır. Eski nesil klasik kuzine sobalar için öncelikle odun ve kömür gibi yakacak gereklidir. Kuzine sobayı yakmak için kovasına odunlar çapraz gelecek şekilde yerleştirilir ve bir kağıt yardımıyla tutuşturulur. Mutlaka kapağı kapatıldığında hava alarak tutuşması sağlanır.

Kuzine soba yakıldıktan sonra sadece ısınma amaçlı kullanılabilir. Yalnız tercih edilme sebebi de yaygın olarak ısınırken yemek de pişirebilmek olduğu için yanarken bundan faydalanılır. Yanan kuzine sobada ister üzerine yerleştirerek, ister iç haznesine yerleştirerek istenilen yemek de aynı anda pişirilebilir.

Kuzine Neden Tercih Edilir?

Kuzine sobaların en yaygın tercih edilme sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Isıtma aracı olarak çok güçlü ısıtması ve yakıt tasarrufu sağlaması
• Üzerine koyulan su yardımıyla odanın nem oranının düşmemesi
• İçindeki haznede veya üzerinde yemek pişirilebilmesi
• Ocakta yemek yaparken ısınma sağlamaması fakat kuzine de yemek yaparken büyük bir alan için aynı zamanda ısınma sağlaması
• Yemek pişirmek ve ısınmak için ayrı masraf yapılmasını önler, tasarrufludur
• Kurulduğu yer iyi seçilmişse sadece yemek yapılan oda değil tüm evin ısınmasını sağlar
• Yemek yapmak ve ısınmak için elektrik kullanımını önler, enerji tasarrufu sağlar
• Çok hızlı yanar ve çok hızlı ısınma sağlar, uzun süre beklemek gerekmez
• Kuzine soba söndürülse bile bulunduğu ortamın uzun süre sıcak kalmasını sağlar, sıcaklığı diğer ısınma yöntemlerine göre daha kalıcıdır
• Kuzine sobada pişirilen yemekler diğer pişirme yöntemlerine göre daha lezzetlidir, sadece yemek pişirmek için kuzine soba kullananlar vardır

Kuzine Soba Temizliği Nasıl Yapılır?

Düzenli olarak kuzine soba temizliği yapılır. Bacasının açık ve dumanı iyi çekmesi gerekir. Bu da en çok düzenli baca temizliği ile sağlanır. Kuzinenin belirli aralıklarla kurulumunun parçalanıp baca ve borularının temizlenmesi gerekir. Böylece olası bir gaz sızması ya da yangın çıkması önlenmiş olur. Bu temizlik ne kadar titizlikle yapılırsa baca o kadar iyi çeker ve kuzine sobası en iyi düzeyde yanar.

Kuzine sobasının baca ve boru temizliğinden hariç soba kovasının koyulduğu ve yemek pişirilen bölmelerinin de düzenli temizlenmesi gerekir. Soba kovasının içi odun ve kömür dışında plastik gibi eriyen ve kimyasal madde içeren şeylerle doldurulmaz.

Plastik gibi maddelerin soba kovasına koyulması soba kovasına kalıcı hasar verir. Aynı zamanda bu maddelerin tutuşmasıyla zehirli gazlar salınarak kokuya ve sağlıksız hava solunmasına sebep olur. Bacanın da kısa sürede dolmasına ve dumanı iyi çekememesine sebep olurlar.

Kuzine sobanın temizlenmesi gereken diğer bir haznesi de yemek pişirilen bölmedir. Bu bölmenin mümkünse her kullanılışta temizlenmesi gerekir. Yemek kalıntıları, bölmeye dökülen parçalar, akan sıvılar mutlaka temizlenmelidir. Soba yüksek sıcaklıkta yandığı için temizlenmeyen kalıntılar çok hızla yanar. Kokuya veya alev almasına sebep olabilir.

Kuzine Soba Kurulumu Nasıl Yapılır?

Kuzine sobası kurmak isteyenlerin evinde mutlaka açık bir bacası olmalıdır. Bu baca kuzine sobasının kurulacağı yerde olur. Daha sonra kuzine sobanın bacaya bağlanabilmesi için soba boruları gerekir. Bu mesafe soba kurulacak alanda ne kadar o kadar uzunlukta boru temin edilir. Bu borular uç uça eklenerek sobadan bacaya bağlantı sağlanır.

Boruların hiç sızıntı yapmayacak şekilde birbirine, sobaya ve bacaya geçirilmesi gerekir. Aksi halde duman ev içine sızıp zehirlenmelere sebep olabilir. Bu sızıntının önlenmesi için ek yerlerine alüminyum folyo kullanılarak sarma ve tamamen kapatma işlemi yapılabilir. Alüminyum folyo ısıya dayanıklı olduğu için bu kullanım amacına uygundur.

Kuzine soba ev içinde özellikle de ısıdan etkilenecek halı, kilim gibi bir zeminin üstüne koyulacaksa mutlaka soba altlığı temin edilir. Sobanın çok yüksek ısıda yanması altının ısınıp halı veya kilimde yanık olmasına sebep olabilir. Bunların dışında hem ısıyı yansıtıp daha iyi ısınma sağlamak hem de eşyaları ve duvar boyalarını korumak için alüminyum folyo levha da kullanılabilir.